Dost başa, düşman ayağa bakar derler. Ancak modanın öncelikli tiraja sahip olduğu 2000 ’li yıllarda dost-düşman herkes ayağınıza bakıyor. Tarihte ihtiyaçtan dolayı tasarlanmış olmasına karşın günümüzde önemli bir kategori temsilcisi , sıkı bir arzu nesnesi ve bireysel bir kimlik belirleyicisi, Ayakkabı. Osmanlı döneminde malzemesine göre cimcime, sandal, mest, çapula, gibi isimler almıştır.
Tarihte Ayakkabı
Tarihte ilk ayakkabının sıcak iklimli ülkelerden ve sandalet biçiminde ortaya çıktığı sanılmakta. Ortadoğu bölgesinde ayağı kızgın kumlardan koruyabilmek için, ayakkabılara topuk ilave etmişler. Avrupa ‘da 18.yy a kadar kadın ve erkekler aynı tür ayakkabı giyiyorlardı.
Tüm dünya’da 19.yy’a kadar sağ ve sol ayak farkı olmadan, her iki ayak için eş ayakkabılar kullanılıyordu. Ayakkabı da sağ ve sol ayak farkı ilk defa ABD nın Phıladelphıa kentinde kullanılmaya başladı.
İlk bot kadınlar için 1840 yılında Kraliçe Victoria için tasarlandı.
Eski Mısırlılarda tabanı deriden veya tahtadan sandallar kullanılıyordu.
Eski Yunanlılar’ın banyo yaparlarken ayakkabı giydikleri bilinmektedir.
Ayakkabıları çok çabuk eskiyen ve yenisini almak için maddi güçleri olmayan Hollandalı köylüler ağaçlardan ayakkabı yapmaya başlamışlar. Hollandalı çiftçiler, tahta sabolara Klompınlar demişler.
Osmanlı da Çizme & Çarık
Osmanlılar da ayakkabılar rütbeye ve göreve göre farklı renklerdeydi. Osmanlı döneminde hükümdarlar kırmızı renkli çizme giyerlerdi. Subaylar sarı renkte, erler kırmızı renkte, ulemalar mavi renkte ayakkabı giyerlerdi. Üretilen ayakkabıların niteliğini ölçen ve denetleyen LONCA adında bir örgüt vardı.
Kültürel Nizam
Araplarda ayakkabı fırlatmak büyük hakaret anlamını taşımaktadır. 16 Aralık 2008 tarihinde Irak’a veda ziyaretinde bulunan ABD başkanı Bush ‘a, Iraklı bir gazeteci hakaret anlamına gelen ayakkabısını fırlatarak tepki göstermişti.
Mevleviler de ayakkabıyı kapının dışına doğru çevirmek git demektir. Ayakkabı çevirmek özellikle Mevlevi Tekkelerinde uygulanan bir tür cezadır. Şeyh , tekkeden ayırmak istediği Derviş’in ayakkabılarının topuklarını içeri uçları dışarı bakacak biçimde koydurur. Derviş bunu gördüğünde dergahtan ayrılır. Bağışlanması ve tekrar dergaha geri dönebilmesi için, denizden yada büyük bir sudan geçmesi gerekir.
İbraniler, kutsal bir toprağa ayak bastıklarında ayakkabılarını çıkarırlarmış.
Bilgi Baloncukları!!!
- Evlerde atlas ve kadife kumaşlardan yapılmış ayakkabılar giyilirdi.
- Hollandalı çiftçiler tahta saboları keşfettiler.
- Balerinlerin parmak ucunda kalmalarını sağlayan, Point adı verilen uçları tahta, topuk kısmından bağcıkları çıkarak bilekte bağlanan özellikli profesyonel ayakkabılardır.
- Ayakkabı sektöründe Merdane erkek ayakkabısına, Zenne bayan ayakkabısına verilen isimlerdir.
- Dünyaca ün kazanmış el yapımı sandaletler üreten ayakkabı ustası Ali Güven Usta Bodrum da halen sanatına devam etmekte. Müşterileri arasında Donna Karan bile mevcut.
- Eskiden Point giyen balerinler ayak parmaklarının uçları acımasın diye, soğuk et konulurmuş.
- Yunanistan‘a ait Cos adasındaki el yapımı sandaletçinin çeşitleri, Bodrum’daki Ali Güven ustanın sandalet çeşitleri ile karşılaştırılamayacak kadar az.
